BELEDİYE MECLİS ÜYELİĞİ VE SORUMLULUKLARI
Ülkemizde bir çok yönetim organının seçim ile göreve geldiği gibi belediye Meclis üyeleri de seçim ile göreve gelmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu ikinci Kısımında belediye organları alt başlığı birinci bölümünde belediye meclis üyeliğinin tanımı ve belediye meclis üyeliği görev ve yetkileri belirtilmiştir. Öncelikle belirtmek gerekir ki Belediye Meclis üyesi olmaya karar veren adayların öncelikle 5393 sayılı Belediye Kanunu’nu tabiri caiz ise sular seller gibi öğrenmeli ve anlamalıdır. Bu bağlamda öncelikle bir çok kişinin tam olarak anlayamadığı ve hele ki seçilmesi durumunda hukuki sorumluluklarını ve neler yapacağını bilmediği, şehirlerin en önemli yönetim mekanizmalarından biri olmasına rağmen halk arasında basite indirgenen ve önemsiz bir görevmiş gibi addedilen Meclis Üyeliği’nin tanımı ve hukuki yükümlülüklerini sizlerle paylaşmak istedim.
5393 Sayılı Kanun 17. Maddesine göre Belediye Meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usûllere göre seçilmiş üyelerden oluşur.
Belediye Meclis Üyeliği Nedir?: Belediye meclis üyeliği “bir kamu görevidir” adayların veya seçilmeleri halinde meclis üyelerinin mensubu oldukları siyasi partilerini belediye meclisinde temsil etmek üzere seçilirler. Geliri az, hukuki ve vicdani sorumluluğu fazla olan siyasi bir görevdir. Bu nedenle seçilmeden önce gönüllülük esasına, seçildikten sonra ise hukuki sorumluluk esasına dayanmaktadır. Görev süresi beş yıldır. Süre bitiminde Tekrar aday olmak mümkündür. İktidar partisi, muhalefet partileri ya da bağımsız üye olarak seçilmek mümkündür.
Belediye Meclis Üyeleri her ne kadar genel anlamda Belediye’nin karar alma organı olarak addedilse de maalesef ülkemizde görev ile siyaseti birbirine karıştıran Meclis Üyelerimiz tarafından yetkileri denetim mekanizması olarak kullanılmakta ve Belediye Başkanı Farklı bir siyasi partiden seçilmiş ise belediye hizmetlerinin oylanmasında halkın yararı gözetilmeden muhalefet olmak için el kaldırmaktan kendilerini alı koyamamaktadırlar. Bu husus meclis üyeliğinin vicdani sorumluluğunu göstermekte olduğu gibi hukuki olarak da belediyelerin hata yapmalarına imkan tanımayan bir tavır sergilemektedir.
Belediye Meclis üyeliği kendi şahsi işlerinden zaman ayırarak vefa gösterilmesi gereken bir görev olup, meclis üyelerinin zamanlarının bir çoğunu belediye hizmetleri için feda etmeleri kaçınılmaz bir gerçektir.
Belediye Meclis Üyesi Meclis üyesi olduğu belediyeden kendisi ihale alamadığı gibi 1.dereceden akrabalarının iş alması ise etik sayılmamaktadır. Görevleri sona ermiş dahi olsa belediye başkanları 2 yıl, Belediye meclis üyeleri ise 1 yıl daha Görev yaptıkları belediyeden ihale alamazlar. Her ne kadar bu husus kanuni bir engel ise de etik olarak da kanunun boşluğunun bu hususlarda kullanılmaması gerektiği düşüncesindeyim. Tabi bu hususu Belediye Başkanı ve Meclis Üyesi olacak kişilerin vicdanlarına kalmış bir ayrıntıdır.
Belediye Meclis üyesi ile Belediye Encümeni birbiri ile karıştırılan ve çoğu zaman aynı görevlermiş gibi düşünülen kavramlar olsa da Belediye Meclis Üyeliği ile Belediye Encümeni kavramları birbirinden farklı kavramlar olup, Belediye Encümeni iktidar partisinin Belediye Meclis üyeleri arasından idari faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla seçilen yönetim organıdır. Bu bağlamda Meclis üyeliğinden farkı iktidar partisi tarafından seçilmesidir.
Meclis toplantısının ilk oturumunda Mecliste çoğunluk elde eden parti 1. Ve 2. Başkan vekilleri ile iki katip üye seçer ve Belediye komisyonlarının kurulması sağlanarak Belediye Meclis Üyeliğinin ilk çalışması başlamış olur.
Komisyonlar ilk olarak zorunlu komisyonların kurulması ve ihtiyaca göre diğer komisyonların kurulması şeklinde çalışma faaliyetine başlamakta olup zorunlu komisyonlar Plan ve bütçe, İmar ve bayındırlık ile Denetim Komisyonlarıdır. Bu komisyonlar belediyelerin olmazsa olmazı olup, ihtiyaca göre Hukuk, Eğitim ve kültür, Tarife, Sosyal işler komisyonları başta olmak üzere şehrin gereksinimleri gözetilerek bir çok komisyon kurulması kararlaştırılabilir.
Komisyonlar En az 3,en fazla 5 üyeden oluşur. Üye dağılımı partilerin meclis üye dağılımı dikkate alınarak paylaştırılır. Özellikle imar ve bayındırlık ile plan bütçe komisyonlarının görüşleri alınmadan herhangi bir karar alınamaz. Bu nedenle imar ve bayındırlık komisyonu kendisine gönderilen gündem maddelerini 10, Plan bütçe komisyonu ise 5 gün içerisinde karara bağlamak zorundadır. ikinci oturumda ise komisyon görüşleri (Raporları) de dikkate alınarak gündemdeki konular görüşmeye açılır. Bu görüşme sırasında İktidar ve Muhalefet partilerine ait grup başkan vekillerinin koordinasyonuyla üyeler görüşlerini açıklayabilirler. Daha sonra gündemdeki konular sırayla oylanır. Oylama sonucu oy birliği ya da oy çokluğu ile kabul veya ret edilebileceği gibi çekimser de kalmak mümkündür.
Tabi burada belediye meclis üyelerini seçecek siyasi parti yetkililerinin de belirleyecekleri adaylar konusunda hassas davranmaları vicdani bir yükümlülüktür. Belirlenecek adayın maddi durumu iyi, şahsıma veya partime maddi faydası olacak fikrinden ziyade temsil edilen halk ön planda tutulmalı ve Komisyonların yapacakları işlere bakılarak örneğin İmar komisyonunda mimar,şehir plancısı,Plan ve bütçe komisyonu ile denetim komisyonunda Mali Müşavir ,Hukuk Komisyonunda ise avukatların, kısaca komisyonun iş durumuna göre işinin ehli adaylara yer almasında fayda var diye düşünüyorum.
Belediye Meclis Üyelerinin Bilgi Edinmesi ve Önerge vermesi;
Belediye Meclis üyeleri sözlü yada yazılı Önerge, soru önergesi ve gündem dışı konuşmalar yapma hakkına sahiptirler. Özellikle soru önergelerine cevap verilmesi gerekir. Ayrıca Belediye başkanı ile ilgili Meclisin 1/3 ünün önerisiyle gensoru önerisi gündeme alınabilir. Ancak meclisin salt çoğunluğunun oyları ile öneri kabul edilir. En az 3 gün geçtikten sonra gündem görüşmeye açılır. Her ayın ilk haftasında en az üç gün önceden belediye başkanı tarafından meclis üyelerine gönderilen gündem ilk gün mecliste ele alınarak uygun komisyonlara havale edilir. Komisyonlarda iktidar ve muhalefet üyelikleri oranında yer alırlar.
Belediye Meclis Üyeliği Sorumlukları;
Belediye Meclis Üyeleri 5393 Sayılı Kanun kapsamında görevleri ile ilgili olarak hukuken sorumlu olmaları gibi Kanun, Yönetmelik, tüzük gibi hukuki düzenlemelere de tabi olmaları yanı sıra mensubu oldukları siyasi partinin ilçe başkanlığı tüzel kişiliğine karşı da sorumludurlar. Bu şu anlama geliyor ki, seçim yapıldı seçildim ve seçim döneminde birlikte yola çıktığım insanlara artık sırtımı dönebilirim mantığı ile meclis üyeliği adaylığı başvurusunda bulunulmamalıdır. Seçildikten sonra mensubu olunan siyasi parti ilçe başkanlığının bir kararı ile parti ile ilişiğinizin kesilmesi halinde belediye ile olan ilişiğinizin de kesilmesi gündeme gelecektir. O yüzden öncelikle Belediye Meclis Üyeliğini hafife almamanızı ve ardından mensubu olduğunuz siyasi parti teşkilatlarını hafife almamanızı tavsiye ediyorum.
Bu bağlamda, Belediye Meclis Üyesi adayı olacak aday adaylarına naçizane tavsiyem 5393 sayılı Belediye Kanununa bir göz atmaları, Belediye Meclis Üyeliğinin ne anlama geldiğini iyi anlamaları, gönüllülük esasına dayalı olan siyasi parti tercihinde olduğu gibi Maddi getirisi çok az olan Belediye Meclis Üyeliğini de gönüllük esası ile yapacaklarından emin oldukları zaman Belediye Meclis Üyeliği adaylığı başvurusunda bulunmalarıdır. Özetle Meclis Üyesi etiketinden ziyade halka hizmet etme amacıyla göreve talip olan bireylerin Meclis Üyeliğine seçilmesini temenni ediyor saygılar sunuyorum.
